Exchange Server 2010 ve diğer sistemler(exchange versiyonları)için Bakım Prosedürü

Exchange Server 2010 ve diğer sistemler (exchange versiyonları)için günlük,haftalık ve aylık bakım prosedürü

Günlük Bakım
Günlük bakım rutinleri bir Exchange Server yöneticisin en çok dikkat gerektiren işidir. Ne var ki bu görevleri gerçekleştirmek fazla zaman almamalıdır.

Online Backup Kontrolü
Felaket (disaster) ile felaketten kurtarma (disaster recovery) arasındaki en önemli farklardan biri, bir organizasyonun ihtiyaç halinde yedeklere ulaşabilmesidir. Bir Exchange ortamında yedeklerin kullanılabilir olmamasının etkileri düşünüldüğünde, yedekleme işlemlerinin sıklıkla ihmal edildiği görülür. Pek çok organizasyon , çoğunlukla teknik olmayan yönetici personelin günlük olarak ‘kartuşları değiştir’ tavrına dayalı bir ‘ayarla ve unut’ davranışı içindedir.
Exchange Server ortamının yedeği için hangi metod kullanılıyor olursa olsun, görevin başarısının günlük teyidi şarttır. Her ne kadar işlemin gerçekten doğrulanması kullanılan yedekleme çözümüne bağlı olarak değişse de, genel konsept aynıdır. Yedekleme programının log dosyasını yedeğin başarı ile alındığını görmek için kontrol edin. Eğer yedekleme görevi başarı ile tamamlanmamış ise, hatanın sebebini belirleyin ve problemi çözmek için gerekli tedbiri alın.
Bir Exchage Server ortamının yedeğini alırken akılda bulunması gereken hususlardan bazıları şunlardır:
– Bir sistem çökmesine karşı ‘System State’ verisini yedeğe dahil edin.
– Yedekleme süresinin ne kadar zaman aldığına bakın; bu süre bir hizmet düzeyi anlaşmasına (Service Level Agreement) uygun olmalıdır.
– Yedeklemenin başlangıç ve bitiş zamanlarını belirleyin; ortamı, yedekleme işleminin gecelik bakım görevi başlamadan tamamlanacak şekilde ayarlamaya çalışın.
– Yedeklemenin tamamlanmasından sonra ‘transaction log’ların başarı ile temizlendiğinden emin olun.

Boş disk alanını kontrol edin
Exchange Server 2010’un bulunduğu bütün disk bölümleri (Exchange Server sistem dosyaları, transaction loglar, ve diğerleri) yeterli boş alanın bulunduğundan emin olmak için günlük olarak kontrol edilmelidirler. Eğer bölümde boş alan kalmazsa, diske daha fazla bilgi yazılamaz, ki bu da Exchange Server’ın Exchange Server servislerini durdurmasına yol açar. Bu durum veri kaybına ve veritabanlarında hasara neden olabilir.
Her ne kadar bu işlemi elle yapman mümkün ise de, ‘önemli’ belirtiler bazen gözden kaçabilir. En iyisi, System Center Operations Manager 2007 (SCOM) veya bir diğer yazılım aracılığı ile yöneticinin disk boş alanı belirli bir eşik değer altına düştüğünde otomatik olarak uyarılmasıdır. Bu türden ürünleri kuracak kaynaklara sahip olmayan organizasyonlar için, bu işlem scriptlerle yapılabilir; boş alan belirlenmiş eşiğin altına düştüğünde bir email veya network uyarısı oluşturulabilir.

Mesaj Kuyrukları’nı (Message Queue) gözden geçirin
Message queue’lar, organizasyon içinde mail akışında zorluklar/yavaşlıklar olmadığından emin olmak için günlük olarak kontrol edilmelidirler. Bu görev için Exchange Management Console’daki Queue Viewer aracı kullanılabilir.
Queue içinde takılmış mesajlar varsa, yöneticiler nedeni bulmak için Message Tracking and Mail Flow Troubleshooter’ı kullanabilirler.

Event Viewer loglarını kontrol edin
Exchange Server 2010 serverlarda Event Viewer’daki application log’lar Warning veya Error düzeyindeki mesajlar için günlük olarak kontrol edilmelidirler. Bazı ‘Error’ mesajları doğrudan serverdaki bir probleme işaret edebilirler ise de, bazıları ortamdaki başka problemlerin belirtileri olabilirler. Her durumda en iyisi bu hataları değerlendirmek ve bu hataları en kısa zamanda gidermektir.
Bu event tiplerini filtre etmek bunlardan son 24 saat içinde oluşanları belirlemekte yardımcı olacaktır.
Alternatif olarak, eğer -System Center Operations Manager gibi- bir sistemler veya operasyonel yönetim çözümü var ise, bu işlem otomatize edilebilir, email veya network bildirimleri hata oluşur oluşmaz gönderilebilirler.

Haftalık Bakım
Günlük yönetimsel müdahale gerektirmeyen, ancak halen yoğun dikkat gerektiren görevler, haftalık bakım rutinleri olarak kategorize edilirler. Tavsiye edilen haftalık bakım rutinleri aşağıdaki bölümlerde açıklanmışlardır.

Doküman Database Dosya Boyutları
Mailbox storage sınırlaması olmayan ortamlarda mailbox database dosyaları kısa zamanda muazzam boyutlara ulaşabilirler. Database dosyaslarını bulunduran disk bölümü, belli bir kapasitenin üzerinde database büyümesini barındırabilecek büyüklükte değilse, servisler durabilir, database dosyaları bozulabilirler, performans düşebilir, veya sistem durabilir.
Mailbox dosya sınırlamaları yapılmış olsa bile, yöneticiler database dosyalarının büyüklüklerinden haberdar olmalı ve bunu dokümante etmelidirler; bu sayede büyüme oranını belirleyebilirler.
Yöneticiler, mailbox database dosyalarının büyüklüklerini haftalık olarak belgelemekle, sistem kullanımı ve ortamın kapasite ihtiyaçlarını daha iyi görebilirler.

Public Folder Replikasyonunun Kontrolü
Çoğu ortam bilgi paylaşımı için Public Folder’ları kullanır, ve Public Folder konfigürasyonları ortamdan ortama değişirler.
Farklı Exchange Server’lar arasında Public Folder datasını replike eden ortamlarda, yöneticiler bütün folderların güncel olduğundan emin olmalıdırlar.
Bir Public Folder’ın  doğru bir şekilde replike olup olmadığını belirlemek için çeşitli pratik testler mevcuttur. ‘Ex00yymmdd.log’ ve ‘Ex01yymmdd.log’ dosyalarını incelemek bu testlerden biridir. Bir problem varsa, yöneticiler problemi çözmekte bu logları kullanabilirler.

‘Online Maintenance Task’leri kontrol edin
Exchanger Server 2010 schedule edilmiş ‘Online Maintenance’ işlemleri hakkında ‘Application Log’ içine kayıt yazar. Bütün ‘Online Maintenance’ görevlerinin yerine problemsiz olarak yerine getirildiğinden emin olmak için bu Event Log’u kontrol edin.
Yöneticiler, Event Viewer’ın filtreleme kabiliyetinden faydalanarak, spesifik olayları filtre edebilirler ve bu olaylar için tarih (ve zamanı) belireyebililer. Mesela, filtreleme ile, son 1 haftada gerçekleşen bütün Event ID 1206’ları görmek çok kolaydır.
Aşağıdaki Event ID’ler düzenli bir şekilde gözlenmelidirler:
* Event ID 1206 ve 1207 – Bu ID’ler, Item Recovery’de ‘retention time’ı geçen ‘item’ların temizlenmesinin başlangıç ve bitiş zamanları hakkında bilgi verirler.
* Event ID 700 ve 701 – Bu ID’ler ‘online database defragmentation’ işleminin başlangıç ve bitiş zamanlarına işaret ederler. Yöneticiler bu işlemin Exchange Server database yedeklemeleri ile çakışmamasını ve işlemin kesintisiz tamamlanmasını temin etmelidirler.
* Event ID 9531 ve 9535 – Bu ID’ler ‘retention’ zamanı geçen silinmiş mailbox’ların temizlenmesi işleminin başlangıç ve bitiş zamanlarını gösterirler.

Kaynak Kullanımını Analiz Edin
Bir ortamı sağlıklı tutabilmek için, genel sistem ve network performansı düzenli olarak kontrol edilmelidirler. Bir Exchange Server 2010 ortamı bir istisna değildir.
En azından, yöneticiler sistem kaynaklarını en seyrek haftada bir kontrol etmelidirler. Odaklanılacak öncelikli alanlar sistem darboğazlarının dört ana nedenini içermelidirler; RAM, CPU, disk subsystem, network subsystem.
İdeal olarak, Microsoft System Center Operations Manager benzeri bir gözetleme sistemi kullanarak düzenli aralıklarla performans verisi toplamak tavsiye edilir çünkü bu data ortamdaki pozitif ve negatif trendleri ortaya çıkarır.

Offline Address Book oluşturulmasını kontrol edin
Bir Offline Address Book (OAB), kullanıcılar offline veya Cached Exchange modda çalışırlarken Global Address List’ten (GAL) directory bilgilerine offline erişim sağlamak Outlook tarafından kullanılır. Bir kullanıcı Outlook’u Cached Exchange modda ilk defa kullandığında, kullanıcının Exchange Server mailbox’ı bir lokal dosya (bir .ost dosyası) ile senkronize edilir ve Exchange Server’daki offline adres listesi kullanıcı bilgisayarındaki bazı dosyalarla (.oab dosyaları) ile senkronize edilir.
Default olarak, OAB her gün saat 05.00 itibariyle güncellenir. Değişiklikler varsai yöneticiler uzak kullanıcıların güncelleme alabilmeleri için geçerli bir OAB kopyasının varlığını görmek için Exchange Management Console üzerinde son güncelleme zamanını kontrol edebilirler. Bunun için aşağıdaki adımları takip edin:
1. Exchange Management Console’u açın.
2. Konsol ağacında Organization Configuration’u genişletin ve Mailbox’ı seçin.
3. ‘Results’ bölümünde ‘Offline Address Book’ sekmesini seçin. Görmek istediğiniz adres defterini seçin, sonra ‘Action’ bölümünden ‘Properties’i seçin.
4. ‘Modified’ alanını Offline Address Book’un son güncelleme zamanını görmek için kontrol edin.
5. Default update schedule’u değiştirmek isterseniz, bu sayfadan bunu da yapabilirsiniz. Açılır (drop-down) kutucuktan önceden belirlenmiş schedule’lerden birini seçebilirsiniz, veya ‘Customize’ı tıklayarak kendi schedule’unuzu oluşturabilirsiniz.
6. OK’e tıklayarak konfigürasyondan çıkın.
Not: OAB oluşturumakta problem yaşıyorsanız, ‘diagnostic logging’i aktive edin ve  ‘application log’daki ‘OAB generator’ kategorisindeki event’lere göz atın.

Aylık Bakım
Tavsiye edilen aylık Exchange Server 2010 bakım uygulamaları günlük veya haftalık bakım görevlerinin sıklığını gerektirmezler, ancak, ortamın genel sağlığını idame ettirmek için önemlidirler. Bazı genel aylık bakım görevleri kısaca özetlenebilirler; diğerleri aşağıdadaha fazla detayla açıklanacaklardır.
Genel görevlere aşağıdakiler dahildirler:
* ‘Online Maintenance’ rutinlerini zorla başlatmak ve ‘memory’ (RAM) kaynaklarını boşaltmak için Exchange Server2010’ları kapatıp açın. Bu işlem çoğunlukla hotfix ve/veya service pack kurulumlarına rastlar.
* Onaylanmış ve test edilmiş service pack ve update’leri kurun.
* Gereğinde, server donanımı değişikliği dahil olmak üzere, önemli server konfigürasyon değişikliklerini planlayın ve gerçekleştirin.

Exchange Best Practices Analyzer’ı Çalıştırın
Yöneticiler ortamlarındaki konfigürasyonlar ve ayarların Microsoft’un tavsiye ettiği en iyi uygulamalar ile uyum durumunu tespit için Exchange Best Practices Analyzer’ı (ExBPA) düzenli bir şekilde çalıştırmalıdırlar. Bu araç ve onun konfigurasyon dosyaları yeni ve gelişmiş ayarlarla sürekli olarak güncellenir  ve mevcut güncellemeler araç her çalıştırıldığında üzerine kurulur.
 Yöneticiler
* Health check (sağlık kontrolü),
* Permission check (izin kontrolü), ve
* Connectivity test (bağlantı testi)ni düzenli aralıklarla gerçekleştirmelidirler.
Bunun için ideal zaman 3 aylık bakımlardır.
Sağlık kontrolü esnasında bir 2 saatlik performans ölçümü de yapılabilir.
 Bu taramaların sonuçları kaydedilebilir ve aydan aya kıyaslanarak bazı problemlerin varlıkları belirlenebilir.
Kesintisiz Güç Kaynağı (Uninterruptible Power Supply: UPS) Testi Yapın
Kesintisiz güç kaynağı ekipmanı yaygın bir şekilde sistemleri ani güç kayıplarından korumak için kullanılır. Çoğu UPS çözümleri enerji kesintilerinin uzun sürmesi halinde bataryalar tamamen boşalmadan serverların düzgün şekilde kapatılmalarını sağlayarak sistem bütünlüğünü koruyan yönetim yazılımları içerirler. Her üreticinin test için spesifik bir tavsiyesi vardır; bu işlemler dikkatle gerçekleştirilmelidirler. Bu testler ayda birden az olmamalı iseler de, en uygunu serverların yeniden başlatılmaları zamanına denk getirmektir.

Üç Aylık Bakım
 Üç aylık bakımlar sık yapılmasalar dahi bazıları hizmet kesintisine yol açabilirler; daha önemlisi, doğru planlanmaz ve gerçekleştirilmezler ise Exchange Server 2010 organizasyonunda ciddi problemlere yol açabilirler. Yöneticiler bu görevleri yerine getirirken çok dikkatlı ve özenli olmalıdırlar.
Genel üç aylık bakım görevlerine şunlar dahildirler:
* Mailbox ve Public Folder store’larının Property sayfalarını
        * konfigürasyon parametrelerini kontrol,
        * Kullanım istatistiklerine göz atmak, ve
        * Mailbox büyüklüklerini görmek için gözden geçirin.
* Server hard disklerindeki data büyüme oranını değerlendirerek bütün disk bölümlerinde yeterli boş alan olduğundan emin olun. Bu değerlendirme, haftalık bakım görevleri esnasında elde edilen bilgilere dayalı olarak yapılır.
Information Store Backup’larının Doğrulamasını Yapın
Daha önce söylendiği üzere, bir ortamın data yedeklemesi bir organizasyonun bir felaket halinde kurtarılabilmesini sağlama yolunda atılan en önemli adımlardandır.
Ancak, yalnızca datanın yedeklenmesi, ve geri dönüş olabileceğinin kabul edilmesi yetersizdir.
Yedekler sistemlerin geri döndürülebilirliğinden emin olmak için bir test ortamında düzenli olarak test edilmelidirler. Bir test ortamında düzenli olarak yedekten geri dönüş testleri gerçekleştirmekle yöneticiler çeşitli hizmetleri vermiş olurlar:
* Datanın doğru bir şekilde yedeklendiğinin onaylanması,
* Gerçek geri dönüş prosedürlerinin doğrulanması,
* Bir Exchange Server ortamının yedekten kurtarılması için gereken adımların atılmasında yeni Exchange Server yöneticilerinin eğitimi,, veya mevcutların pratik yapmaları.
Düzenli biçimde yedekten geri dönüş işlemleri testleri uygulamayan organizasyonlar çoğunlukla gerçekten gerektiğinde donanım eksiklikleri, yazılım eksiklikleri, yetersiz veya hatalı prosedürler, prosedürlere aşina olmayan yöneticiler, en kötüsü ise sağlam olduğu kabul edilen ancak geri döndürülemeyen yedekler gibi sebepler yüzünden gereğinden çok daha uzun süren kurtarma süreçleri yaşarlar.

Faydalı olması dileğiyle.