Merhaba,
FreeNAS Nedir? isimli bu yazımda sizlere homelab ortamında kullanabileceğiniz hem de opensource bir storage ürünü olan FreeNAS hakkında bilgi vereceğim. Öncelikle şunu söylemem gerekiyor ki ben de ilk başlarda FreeNAS’ı aşağıdaki ortamda kullandım.
FreeNAS Nedir?
Makaleme başlamadan önce TrueNAS ve FreeNAS ‘dan bahsetmek istiyorum. FreeNAS’ın ismi yakın bir zamanda değişti ve TrueNAS Core ismini aldı. Tabiki FreeNAS ile aynı özelliklere sahip ancak FreeNAS’e ekstra olarak yeni özelliklerde içinde barındıracaktır. Bu konu ile iligli duyuruyu aşağıda görebilirsiniz.
https://www.ixsystems.com/blog/freenas-truenas-unification/
FreeNAS ilerleyen günlerde ismini değiştirecek ve TrueNAS Core ismini alacak. Ancak şuanda TrueNAS Core production ortamlarında kullanımda değil. Kısa süre içerisinde production ortamlarında kullanmaya başlayacağız.
Ben makaleme FreeNAS Nedir ile başlayacağım ancak bu isim yakın bir zamanda değişecek.
FreeNAS Nedir?
FreeNAS kesinlikle kullanmanız gereken opensource bir storage yazılımıdır. Hatta zaman geçtikçe aslında bir storage markası olmaya kadar ilerlemiştir. Freenas ilk olarak 2005 yılında Olivier Cochard-Labbé tarafından kendi file storage ihtiyacın karşılamak amacı ile yapılmıştır. FreeNAS o dönemde yapılırken, FreeBSD üzerinde geliştirilmiştir. Hatta FreeNAS ismide aslında buradan esinlenmiştir. O dönemlerde bu şekilde bir ürün çok çok fazla olmadığı için bu projeyi duyanlar hemen bu projeye ilgi gösterir ve FreeNAS ile ilgili bir canlı topluluk oluştu. Böylece FreeNAS gereçek bir ürün olarak şekillenmeye başladı. File Storage ihtiyacını karşılamak için oluşturulan ürün kısa bir zaman içerisinde, file sharing, media streaming özellikleride eklendi.
2010 yılından itibaren Cochard-Labbé, FreeNAS projesini devam ettirmek için artık yeterli zaman ve kaynak sağlayamadı, bu yüzden kontrolünü genel olarak open source diye tabir ettiğimiz açık kaynak yazılım desteği ve FreeBSD desteği ile tanınan bir şirket olan iXsystems’a verdi. Bunu, büyüyen bir FreeNAS geliştirme topluluğunun ihtiyaçlarını karşılamak için yazılımın güncellenmesi ve modernizasyonu ve proje altyapısının geliştirilmesini içeren önemli bir geliştirme çabası dönemi izledi.
Kullanıcı arayüzü tamamen yeniden yapıldı ve ZFS pool‘lar için disk şifreleme ve kernel’de olmayan hizmetlerin kurulumunu destekleyen bir 3 party eklenti sistemi gibi özellikler eklendi. Bugün, FreeNAS, her sürüm için yüz binlerce indirme ile çok aktif bir geliştirme aşamasındadır – kuruluşundan bu yana toplamda 5,5 milyondan fazla indirme olmuştur.
Yazımın başından buraya kadar okudğunuzda FreeNAS sayesinde bir opensource storage oluşturabildiğini anlamış olmanız gerekiyor 🙂 FreeNAS ile evet storage ihtiyaçlarınızı çözebiliyorsunuz ancak iXsystems sadece FreeNAS’ı bize sunmuyor. FreeNAS, home ve SMB gibi ortamlarda tercih edilirken daha büyük ortamlarda kullanılmak üzere çıkarmış olduğu ürünlerde bulunmaktadır. Örneğin TrueNAS isimli ürünü ile kritik BT ortamında bulunan ihtiyaçlarınız karşılayabilirsiniz. TrueNAS kurumsal düzeyde bir depolama yani storage’dır. TrueNAS sayesinde, failover, performans ayarları, raporlama ve hem donanım hemde yazlım seviyesinde 7/24 destek ve bakım alabilirsiniz. Ancak yazımın başında da belirttiğim gibi FreeNAS’ın ismi artık TrueNAS Core olarak değişecektir. Ancak enterprise müşteriler için TrueNAS yine kullanılmaya devam edecek.
Ben bu yazımda FreeNAS Nedir? hakkında bilgi vereceğim, TrueNAS’ı ayrı bir makalede anlatırım eğer merak eden olursa 🙂 FreeNAS’ı aslında FreeNAS yapan yani başarılı bir opensource storage haline getiren ZFS ‘dir. ZFS diye burada bahsettiğim aslında dosya sistemidir.
FreeNAS’ın temel özelliği ZFS’dir (veya “Zettabyte” File System). Başlangıçta Sun Microsystems tarafından geliştirilen ZFS , büyük depolama kapasitesi ve silent data corruption, volume management ve RAID 5 “write hole” gibi birçok depolama sorununu ele almak için tasarlanmıştır.
ZFS’nin yazma üzerine kopyalama teknolojisi, çok etkileyicidir çünkü bu teknolojiden dolayı performans alınmaktadır.. Veriler diske yazılana kadar data block’lar güncellenmediğinden, tipik RAID write hole sorunu ZFS için geçerli değildir. ZFS ayrıca, snapshot alındığı sırada mevcut olan dosyaların bir parçası olan blokların silinmesini önleyerek çalışan bir snapshot özelliğini de destekler. Bu bloklar daha sonra değişmediği sürece, snapshot’ı korumak için neredeyse hiç alan kullanmaz. ZFS deduplication’a benzer bir şekilde çalışır ve hangi bloklarda hangi blokların kullanıldığı tabloları korur.
FreeNAS o kadar güzel bir ürün ki, grafik ara yüzünde nested olan ZFS dataset’lerinin yönetimini sağlayabilirsiniz . ZFS dataset’lerinde, her dataset için compression ve data deduplication’ı yapılandırabilirsiniz. Yani bu işlemleri dataset bağımsız yapabilirsiniz. Bunların zaten örneklerini ayrıca yazacağım. Ancak FreeNAS genel olarak sizin tüm ihtiyaçlarınıza cevap verebilecek düzeydedir. Örneğin ZFS dataset’leri üzerinde snapshot alabilir ve bunları zamanlayabilirsiniz.
FreeNAS sürümleri ile birlikte sürekli yeni özellikler gelmektedir ancak ben genel olarak FreeNAS’ın özelliklerinden kısaca bahsetmek istiyorum.
Yönetim arayüzü özellikleri;
- Web tabanlı grafik arayüzü ve isteğe göre SSL encryption
- Ortalama 20 adet dil desteği
- Web, Console ve SSH erişiminin ayarlanması
- Grafik performans raporu
- S.M.A.R.T. disk diagnostics
- Local sertifika yönetimi ve kendi içine bulunan Certificate Authority role.
- Download edilebilir konfigurasyon dosyası
- 2 factor authentication desteği
- Web-based graphical user interface with optional SSL encryption
- Alarm desteği ve bunun özelleştirilebilmesi. Yani siz isterseniz bunu email ile raporlayabilirsiniz.
Dosya Sistemi Özellikleri:
- Feature Flags (OpenZFS v5000) ve 16 Exabyte’lık teorik depolama sınırına sahip son derece esnek ZFS dosya sistemi. ZFS dosya sistemi özellikleri tamamen yapılandırılabilir.
- Compression (lz4 ve gzip dahil),
- Tam volume şifreleme (GELI ve AESNI hardware acceleration destekli disk encryption),
- Snapshot
- Data Deduplication
- Kullanıcı kotaları
- Fiziksel diskler tamamen taşınabilirdir ve veri kaybı olmadan diğer FreeNAS sunucularına veya OpenZFS’nin uyumlu bir sürümünü destekleyen herhangi bir İşletim Sistemine taşınabilir. Bu oldukça önemli bir özellik. Sadece buradan bence ayrı bir makale konusu çıkar.
- Veri güvenilirliği yani Data reliability özellikleri – mirroring / RAID (ZFS RaidZ dahil), güvenilirlik için seçilen verilerin ve meta verilerin birden fazla kopyası ve gerektiğinde tüm sistem sağlama ve arka plan veri onarımı (scrubbing)
Server Güvenilirlik Özellikleri:
- Replication ve Failover
- Multi version boot – boot menüsü, FreeNAS’ın versiyonunu güncellediğinizde ve güncel versiyonda bir sorun yaşadığınızda tekrar eski versiyonunuza kolay bir şekilde dönebilirsiniz.
- UFS2, NTFS, FAT32 ve EXT2 / 3 için disk read ve data import
- Kullanıcı / Grup izinleri – Klasik Unix / Linux izinleri ve / veya ACL tabanlı (Microsoft dosya sistemleri için ACL’ler dahil)
- Network hizmetleri ve özellikleri
- Samba / SMB / CIFS (Microsoft ve diğer ağlar için), AFP (Apple), NFS, iSCSI, FTP / TFTP protokol destekleri
- LDAP ve Active Directory desteği
- Apple Time Machine ve Microsoft File History desteği
- rsync data sync ve replikasyonu (sunucu / client)
- Link aggregation ve failover
- VLAN
- Dynamic DNS Client
- Remote syslogd yönlendirme
- SNMP izleme
- Bakır kablo, fiberoptik kablo, WiFi dahil FreeBSD tarafından desteklenen çok çeşitli ağ donanımı ve ortamları
- UPS (Kesintisiz güç kaynağı) desteği
- GUI tabanlı yönetim
- iozon, netperf, OpenVPN, tmux ve diğer yardımcı programlar
- FreeBSD depolarından 20.000’den fazla paket ve bağlantı noktası mevcut ve kurulabilir.
FreeNAS ‘ı peki hangi ortamlarda kullanabilirsiniz? Storage yatırımı yapmak istemiyorsanız ve ileri seviye ZFS ve Linux bilginiz var ise FreeNAS’ı kullanabilirsiniz. Özellikle VMware ortamlarında vSphere HA ve vSphere DRS gibi teknolojileri kullanmak istiyorsanız shared bir datastore’unuzun olması gerekir. Shared Datastore ihtiyaçlarınız isterseniz VSAN ile isterseniz External bir Storage ile isterseniz de fiziksel bir sunucu üzerinde diskleri ekledikten sonra FeeNAS ürününü kurup bir storage haline geetirebilirsiniz. Üstelik FreeNAS üzerinde hem ISCSI hemde Fibre Channel protokollerini kullanabilirsiniz.
https://www.ixsystems.com/blog/openzfs-keeps-your-data-safe
FreeNAS peki güvenilir mi? Buna şöyle cevap vermek istiyorum. FreeNAS’ın sağlamlığı aslında ZFS’den geliyor. ZFS çok sağlam bir dosya sisteim olduğu için FreeNAS’ı güvenli kılıyor. Yazımın başında da belirtitğim gibi FreeNAS’ın gelişmiş bir topluluğu bulunmaktadır. Burada sorularınızı sorailir ve hızlı bir şekilde cevap alabilirsiniz. Eğer isterseniz ücreti olarak support’da alabilirsiniz.
https://www.ixsystems.com/freenas-commercial-support/
Özellikle storage yatımı yapmak istemeyen kişilerin, firmaların hatta hosting firmalarının kullanması gereken bir ürün olduğunu düşünüyorum. VDS Satışı, VPS satışı, Cloud sunucu sataın hosting firmaları için ideal olduğunu düşünüyorum. Değerlendirmenizde fayda var 🙂
Kurulum gereksinimleri oldukça düşük ancak merak edenler aşağıdaki linki inceleyebilir. Zaten kurulum bölümünde ayrıca bunu anlatacağım. FreeNAS Nedir? isimli makalemi burada sonlandırıyorum.
https://www.freenas.org/hardware-requirements/
Umarım faydalı olmuştur.
İyi çalışmalar.
