Genel DOS Komutları
DIR (Listeleme)
Bulunduğunuz dizindeki dosya veya dizinleri listeler.
start > run > cmd >
karakter dediğimiz ? ve * karakterleri kullanılır.
Dir *.exe ile uzantısı EXE olan dosyalar
Dir a*.exe ile bat harfi a ve uzantısı EXE olan dosyalar
Dir a*.e* ile bat harfi a ve uzantısının baş harfi e olan dosyalar
Dir a?b*.exe ile bat harfi a ve üçüncü harfi b olan EXE uzantılı dosyalar
Dir *. ile uzantısı olmayan dosyalar
listelenebilir.
Buradaki temel kural * itaretinin bütün harfler yerine, ? ise tek bir harf yerine geçmesidir.
Dir komutu ile DOS’ta arama da yapılabilir. /s parametresi verilirse DOS alt dizinlerdeki dosyaları da
listeler.
Örneğin önemli.doc isimli bir dosyayı aramak için
Dır önemli.doc /s kullanılabilir.
KLASÖR İŞLEMLERİ(CD, MD,RD)
Bir klasöre girmek için
CD KLASÖR ADI kullanılır.
Örneğin Windows dizinine girmek için
C:\>CD Windows
C:\WINDOWS>
Windows\System dizinine girmek için
C:\>CD Windows
C:\WINDOWS>CD System
C:\WINDOWS\SYSTEM>
şeklinde kullanılır.
Bir klasörden çıkmak için CD..
C:\WINDOWS\SYSTEM>CD..
C:\WINDOWS>
Ana klasöre dönmek için CD\
C:\WINDOWS\SYSTEM>CD\
C:\>
Yeni bir dizin oluşturmakiçin
MD KLASÖR İSMİ
Örneğin RAPORLAR isimli bir klasör oluşturmak için
MD RAPORLAR
Bir klasörünü silmek için
RD klasör ismi
Yeni RAPORLAR klasörünü silmek için
RD RAPORLAR
şeklinde kullanılır.
Bir klasörü bu yöntemle silebilmek için, içinin boş olması gerekir.
SÜRÜCÜ DEĞİŞTİRME
DOS işletim sisteminde her sürücü bir harf ile temsil edilir. A, ve B harfleri disket sürücü diğerleri de
hard disk ve diğer sürücüler için kullanılır. Sürücü harflerinden sonra “:“ kullanılarak o sürücüye
geçilebilir.
A: ile disket sürücüye
C: ile de hard diske geçilebilir.
Bir sürücüye geçildikten sonra uygulanan komutlar o sürücü üzerinde etkili olur.
Örneğin bir disketin içeriğini görmek için
C:\>A:
A:\>Dır
yazabilirsiniz. Veya kısaca
C:\> DIR A:
SİSTEM TRANSFERİ (SYS KOMUTU)
Sys a: ile diskete
Sys c: ile de harddiske sistem transferi yapılır.
LABEL (Disket etiketi değiştirme)
LABEL C: komutunu kullanabilirsiniz. Sizden 11 harflik bir etiket istenecektir.
LABEL A: komutu disketin etiketini değiştirmek için kullanılır.
Bu programın ismi LABEL.EXE’dir
DATE, TIME ( Tarih ve Saati değiştirme)
C:\>date
Geçerli tarih Paz 05/01/1999
Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_
C:\>date
Geçerli tarih Paz 03/01/1999
Yeni tarihi girin (gg-aa-yy):_
KOPYALAMA İŞLEMLERİ (COPY, XCOPY, DISKCOPY)
Copy Kaynak Hedef
Şeklinde, çoğunlukla iki parametre ile kullanılır. Birincisi kopyalanacak olan, ikincisi kopyalanılacak
olan yeri belirler.
Copy okul.doc a:
Aktif dizindeki okul.doc isimli dosyayı diskete kopyalar.
Copy a:okul.doc c:
Disketteki okul.doc isimli dosyayı harddiske kopyalar.
Copy okul.doc liste.doc
Okul.doc isimli dosyayı aynı yere liste.doc adıyla kopyalar.
Copy a:okul.doc
Disketteki okul.doc isimli dosyayı komutun yazıldığı yere kopyalar.
Copy *.* a:
İçinde bulunulan dizindeki tüm dosyaları diskete kopyalar.
Copy a:*.* c:
Disketteki bütün dosyaları harddiske kopyalar.
Copy Autoexec.bat con
Autoexec.bat dosyasını ekrana kopyalar. (Con ekran için kullanılan isimdir. Ekrana kopyalamak içini
göstermek anlamındadır.)
Copy *.bat con
Bat uzantılı tüm dosyaları ekrana kopyalar.
Copy Con yeni.txt
Burada kaynak ekran, hedef ise bir dosyadır. Yani ekranı yeni.txt dosyasına kopyalamasını istiyoruz. Bu
durum copy komutu için özel bir durumdur ve bir dosyaya yazı yazmak için kullanılır. Bu komutu
yazdıktan sonra F6 tuşuna basana kadar yazdığınız bütün harfler yeni.txt dosyasına yazılacaktır.
Copy evrak.txt prn
Bu satır evrak.txt dosyasını yazıcıya gönderecektir. (Prn kelimesi yazıcı için kullanılır. Yazıcınızın bağlı
olduğu porta göre LPT1, LPT2, COM1, COM2 de kullanabilirsiniz.) ekrandaki görüntüyü yazıcıya
göndermek için Print Screen tutuna basabilirsiniz.
Copy komutu ile bir dosyayı kopyalarken hata testi de yapılmasını sağlayabilirsiniz. Özellikle diskete
kopyalarken bu testi yaptırmanız iyi olur.
Hata testi yapması için / V parametresi kullanılır.
Copy okul.doc a: / v
Okul.doc dosyasını diskete hata testi yaparak kopyalamasını istiyoruz. Bu işlem dosyayı diskete
kopyalarken aynı zamanda yazdığını da okuyarak doğru okunup okunmadığını kontrol eder. Diskette
bozuk kesimler varsa yazdığını okuyamayacak ve hata verecektir. İşlemi iptal ederek sağlam bir disket
kullanın veya disketin içinde önemli bilgiler yoksa disketi formatlayın ve ve hatalı kısımların
işaretlenmesini sağladıktan sonra tekrar kopyalayın.
Kopyalama yaparken kopyalanılan yerde aynı isimli bir dosya varsa onun üzerine yazılıp yazılmayacağı
sorulur.
XCOPY komutu da kopyalamak için kullanılır. Copy komutunda farklı olarak daha hızlıdır ve alt
dizinleriyle birlikte kopyalayabilir. Copy komutu bir iç komut olmasına rağmen Xcopy komutu dış
komuttur ve XCOPY.EXE dosyasının bulunması gerekir.
Xcopy komutunun kullanımı da copy komutu gibidir. Farklı olarak /S parametresi ile alt dizinlerin
kopyalanması da sağlanabilir.
Xcopy a:*.* /s c:
Disketteki bütün dosyaları alt dizinlerdekilerle beraber c: sürücüsüne kopyalar. Xcopy’nin avantajı daha
hızlı kopyalayabilmesi ve alt dizinlerle birlikte kopyalayabilmesidir.
DISKCOPY komutu ise daha farklıdır. Bir disketin aynısını bir başka diskete kopyalamak için kullanılır.
Diskcopy ile çoğaltılan disketler tamamen birbirinin aynısıdır.
Diskcopy a: a:
Komutu ile a sürücüsünde bulunan disket çoğaltılabilir. Bu işlem sırasında önce orjinal disket okunur,
daha sonra diğer disketin takılması istenerek bu diskete yazılır. Okuma işlemi tek seferde bitmemişse
tekrar ilk disket istenerek kalan kısım da okunarak diğer diskete yazılır.
Diskcopy işleminde hedef disket içindeki tüm dosyalar kopyalama işleminden önce bilgisayar
tarafından silinir.
Bu programın ismi DISKCOPY.COM’dur.
işlemleri hızlandırabilirsiniz.
AD DEĞİŞTİRME (REN)
Dosyaların isimlerini Ren komutu ile değiştirebilirsiniz.
Ren Dosyaadı Yeniad
şeklinde kullanılır. Örneğin gerekli.doc isimli dosyanın adını gereksiz.doc olarak değiştirmek için
Ren Gerekli.doc gereksiz.doc
şeklinde yazılır. İsim değiştirirken yeni isimle aynı isme sahip bir dosya varsa değiştirme yapılmaz.
TAŞIMA İŞLEMİ (MOVE)
Bu programın ismi MOVE.EXE’dir. Dosyaları bir yerden başka bir dizine veya sürücüye taşımak için ve
dizinlerin isimlerini değiştirmek için kullanılır.
Örneğin Genel dizinindeki bütün dosyaları Özel dizinine taşımak için
Move c:\genel\*.* özel
PW dizinindeki tüm dosyaları diskete taşımak için
Move c:\pw\*.* a:
Move komutu ile dizin ismi değiştirmek Ren ile dosya ismi değiştirmek gibidir. Örneğin PW dizinini
WRITE olarak değiştirmek için
Move PW WRITE şeklinde kullanılır.
TYPE (DOSYA İÇERİĞİ)
DOS’ta bir dosyanın içeriğini görmek için kullanılır.
Type Dosyaadı
Şeklinde kullanılır. Örneğin autoexec.bat dosyasının içeriğini görmek için
Type autoexec.bat
şeklinde yazılır. Dosya üzerinde değişiklik yapabilmek için EDIT komutu kullanılmalıdır.
MORE(SAYFALAMA)
Bazı DOS komutlarının sonuçları ekrana sığmıyorsa komutun sonucunun sayfa sayfa gösterilmesini
More komutunu | karakteri ile birlikte kullanarak sağlayabiliriz.
Örneğin;
Type autoexec.bat
Komutu ile autoexec.bat dosyasının içeriğine bakabilirsiniz. Ancak dosya ekrana sığmayacak kadar
uzun ise dosyadaki üst satırlar ekranda görülemeyecektir. Bunu More komutu ile birlikte kullanarak
atabiliriz.
Type autoexec.bat | More
şeklinde kullanılırsa, dosyanın içeriği ekranı doldurduğunda bir tuşa basmanız istenecek ve ondan
sonra diğer sayfa gösterilecektir.
More komutu tek başın değil diğer komutların arkasında | karakteri ile birlikte kullanılır.
EDIT(DOSYA OLUŞTURMA VE DÜZENLEME)
DOS’ta dosyaları düzenleme ve oluşturma için Edit programını kullanabilirsiniz. Bu program vasıtası
ile dosyalarınızı açıp değişiklikler yapabilirsiniz. Bu programın ismi EDIT.COM ‘dur.
Edit Autoexec.bat
Yazarak autoexec.bat dosyasında değişiklikler yapabilirsiniz.
ATTRIB (DOSYA ÖZELLİKLERİ)
Bir dosya sadece okunabilir, sistem veya gizli dosya olarak belirlenmişse normal yollarla silinemezler.
Eğer sizde bazı dosyaların kolayca silinebilmesini istemiyor veya silmek isteyip de silemediğiniz
dosyalar bulunuyorsa Attrib komutu ile o dosyanın özelliklerini değiştirmelisiniz. Bu dosyanın ismi
ATTRIB.EXE’dir.
Attrib dosyaadı özellikler
Şeklinde kullanılır. Dosya adı olarak bir dosya verebileceğiniz gibi ? ve * karakterlerini kullanarak
birden fazla dosyanın özelliklerini de değiştirebilirsiniz. Dosyaların özellikleri ise üçüncü parametre ile
değiştirilir. Üçüncü parametre verilmezse sadece özellikler görüntülenir, herhangi bir işlem yapılmaz.
Bir özelliği kaldırmak için aşağıdaki parametreleri – işareti ile , o özelliği vermek için ise + işareti
kullanmalısınız.
R Sadece okunabilir dosya. Normal yollarla değiştirilemez ve silinemezler.
H Gizli dosya. Normal yollarla silinemezler ve Dır komutu parametresiz kullanıldığında listelenmezler.
S System dosyası. Bu sadece bazı özel dosyalar için verilen bir özelliktir. Bu özelliğe sahip dosyaları
silmeniz, değiştirmeniz veya taşımanız problemlere sebep olur. Bu dosyalarda normal yollarla
silinemezler ve görünmezler.
Örneğin EVRAK.DOC dosyasına sadece okunabilir özelliği vermek için
Attrib EVRAK.DOC +R
Cokgizli.doc dosyasını gizlemek için
Attrib cokgizli +h
Cokgizli.doc dosyasını gizlemek ve sadece okunabilir yapmak için
Attrib cokgizli +h +r
Ayrıca sadece dosyaları değil dizinleri de gizleyebilirsiniz
Attrib Windows +h
Komutu ile windows dizini gizlenmiş olur. Dır yazarsanız bu dizini göremezsiniz.
CHKDSK(DİSK TESTİ)
Bu program (CHKDSK.EXE) herhangi bir parametre olmadan kullanılırsa sürücü hakkında istatistiki
bilgiler verir. (Boş alan, toplam alan, dosya sayısı gibi)
C:\>chkdsk
Birim Seri Numarası 0B26-13D9
1.048.395.776 bayt toplam disk alanı
25.182.208 bayt 231 gizli dosyada
9.601.024 bayt 575 dizinde
884.178.944 bayt 9.956 kullanıcı dosyasında
16.384 bayt bozuk sektörlerde
129.417.216 bayt disk üzerinde kullanılabilir
16.384 bayt her ayırma biriminde
63.989 toplam ayırma birimi disk üstünde
7.899 ayırma birimi disk üstünde kullanılabilir
655.360 bayt toplam bellek
578.240 bayt boş
Chkdsk/F Diskteki hataları tespit ederek düzeltir. Diski (Disket veya harddiski ) hızlı bir şekilde test
etmek için kullanılır. Daha detaylı
Chkdsk /V Diskteki bütün dosyaları yol ismiyle birlikte ekrana listeler. Binlerce dosyayı ekrana
listelemenin bir anlamı yoktur. Ancak ekrana listelemek yerine bir dosyaya yazması istenirse bu dosya
daha rahat incelenebilir
Özgür ŞENERDOĞAN
